PETER ZEITLINGER I WERNER HERZOG Z NAGRODĄ DLA DUETU AUTOR ZDJĘĆ – REŻYSER NA EnergaCAMERIMAGE 2023!

24/08/23

Z przyjemnością ogłaszamy, że tegoroczna nagroda specjalna dla duetu operatorsko-reżyserskiego trafi w ręce autora zdjęć Petera Zeitlingera oraz reżysera Wernera Herzoga. Obaj twórcy odbiorą nagrodę osobiście podczas 31. edycji EnergaCAMERIMAGE, spotykając się w Toruniu z festiwalową publicznością oraz prezentując retrospektywny przegląd filmów ich autorstwa, w skład którego wejdą zarówno produkcje fabularne, jak i dokumentalne.

Urodzony w Pradze Peter Zeitlinger, to doświadczony autor zdjęć, który filmowe szlify zdobywał w Konserwatorium Wiedeńskim, zyskując z biegiem lat uznanie zarówno ze strony krytyków, jak i miłośników kina niezależnego. Wszechstronny repertuar Petera Zeitlingera rozciąga się od arthousowego kina jednego aktora, po thrillery science fiction jak Martwy świat Jamesa Franco. Zanim rozpoczął swoją wieloletnią współpracę z Wernerem Herzogiem, pracował między innymi z Ulrichem Seidlem, dla którego nakręcił dokument Spodziewane straty (1993). To właśnie praca na planie tego filmu zwróciła uwagę Wernera Herzoga i zaowocowała w 1995 roku zaproszeniem go do współpracy nad dokumentalną Śmiercią na pięć głosów. W swoim filmowym dorobku Peter Zeitlinger posiada dziesiątki filmów fabularnych i dokumentalnych, długiego i krótkiego formatu, na czele z Tommaso (2019) w reżyserii Abla Ferrary czy włoskim dramatem The Angel in the Wall (2022, reż. Lorenzo Bianchini), którym walczył o Złotą Żabę w Konkursie Głównym 30. EnergaCAMERIMAGE w Toruniu. Obok pracy na planie filmowym realizuje się także jako wykładowca, prowadząc zajęcia w Szkole Filmowej HFF Monachium.

Werner Herzog i Peter Zeitlinger
(Zdjęcie dzięki uprzejmości Petera Zeitlingera)

Werner Herzog z kolei to wybitny niemiecki reżyser filmowy, scenarzysta, producent, aktor oraz poeta, uważany za pioniera Nowego Kina Niemieckiego, realizujący się zarówno w kinie fabularnym, jak i dokumentalnym. Swój pierwszy krótkometrażowy film Herakles nakręcił w wieku 19 lat. Produkcją pełnometrażową Znaki życia debiutował w 1968 roku, z miejsca zyskując uznanie krytyków. W swoim zawodowym dorobku posiada ponad 60 fabuł i dokumentów, które wyprodukował, napisał i wyreżyserował. Jego filmy były pokazywane i nagradzane na najważniejszych festiwalach filmowych na całym świecie, w tym między innymi w Cannes, Berlinie, Wenecji, Locarno czy Sundance. Werner Herzog spełnia się także w roli autora; przez cały okres swojej twórczej działalności pisze poezję oraz prowadzi dzienniki. W 2021 roku wydał swoją debiutancką powieść „The Twilight World”.

Peter Zeitlinger oraz Werner Herzog, w ciągu niemalże 30 lat owocnej, kinematograficznej współpracy stworzyli kilkanaście wspólnych projektów, w tym sześć fabuł. Obok pierwszego wspólnego przedsięwzięcia, czyli Śmierci na pięć głosów (1995), znajdziemy wśród nich takie produkcje, jak dokumentalne Mały Dieter chciałby latać (1997), Mój ukochany wróg (1999), Koło czasu (2003), Człowiek niedźwiedź (2005), Spotkania na krańcach świata (2007), Jaskinia zapomnianych snów (2010), Otchłań. Opowieść o życiu i śmierci (2011), From One Second to the Next (2013), Lo i stało się. Zaduma nad światem w sieci (2016), Inferno (2016), Ogniste kule: goście z odległych światów (2020), Scena myśli (2022) oraz pełnometrażowe filmy fabularne Niezwyciężony (2001), Operacja Świt (2006), Zły porucznik (2009), Synu, synu, cóżeś ty uczynił? (2009), Królowa pustyni (2015) i Salt and Fire (2016).

Peter Zeitlinger na planie Człowieka Niedźwiedzia
(Zdjęcie dzięki uprzejmości Petera Zeitlingera)

Ich wspólny projekt Spotkania na krańcach świata był nominowany do Oscara® w kategorii Najlepszego Pełnometrażowego Filmu Dokumentalnego. Ta fascynująca opowieść o ludziach zamieszkujących Antarktydę oraz wyjątkowym charakterze ich pracy, w typowy dla Herzoga sposób opowiada o ich pasji i nadziejach, jednocześnie ukazując ulotne piękno tego odludnego kontynentu. W ślad za transgresyjnością bohaterów Herzoga oraz samego stylu reżysera, tworzącego jedyne w swoim rodzaju narracje, których głównym celem jest ilustracja stanów wewnętrznych bohaterów, swoje artystyczne granice przekracza także Peter Zeitlinger. Wierząc w moc obrazu w docieraniu ze swoim przesłaniem do zmysłów odbiorcy, Zeitlinger porzuca tu stereotypowe przyzwyczajenia wizualne i sięga do świata archetypów. Jego wyjątkowa drobiazgowość i unikalne prowadzenie kamery w dużym stopniu przyczyniły się ostatecznie do podniesienia jakości całej produkcji, a następnie frekwencyjnego i artystycznego sukcesu, popartego szeregiem przyznanych wyróżnień.

Dokumentalna Jaskinia zapomnianych snów (2010) to z kolei pionierskie kino, w którym duet Zeitlinger-Herzog zabiera nas do francuskiej Jaskini Chauveta. Na ścianach tej odkrytej dopiero w 1994 roku jaskini odnaleziono najstarsze malowidła naskalne, pochodzące sprzed 32 tysięcy lat, które zmieniły całkowicie dotychczasowe wyobrażenia na temat początków cywilizacji homo sapiens. W swojej refleksyjnej narracji, Herzog stawia pytania o naturę praczłowieka, jego relację ze światem przyrody oraz sposób widzenia i interpretowania otaczającej rzeczywistości. Snując filozoficzną opowieść, uzmysławia widzowi całe ukryte uniwersum znaczeń tych malowideł. Zrealizowany w technice 3D film pokazuje jaskinię w całej okazałości, nie tylko gabarytowej, ale przede wszystkim przez pryzmat ogromu interpretacyjnej tajemnicy, jaka kryje się za malowidłami, których przeznaczenia możemy się ciągle jedynie domyślać. Zastosowanie techniki trójwymiarowej było ze strony duetu Zeitlinger-Herzog wyborem świadomym, mającym ukazać możliwie najpełniej wzniosłe piękno zamkniętej dla większości ludzi jaskini i wymagającym specjalnych przygotowań. Aby uniknąć kontaktu z podłożem ekipa kręciła film na specjalnych podestach. Werner Herzog wraz z Peterem Zeitlingerem zaprojektowali w tym celu dedykowane adaptery do kamer 3D. Wszystkie te starania zaowocowały powstaniem filmu niezwykłego, który ilustruje nam nie tylko doniosłość tego archeologicznego odkrycia, ale także opowiada współczesnym o najdawniejszej historii za pomocą najnowocześniejszych technik obrazu, w osobie twórców łącząc przeszłość z teraźniejszością i przyszłością.

Werner Herzog i Peter Zeitlinger na planie Jaskini zapomnianych snów
(Zdjęcie dzięki uprzejmości Visit Films)

Obok produkcji dokumentalnych, duet Zeitlinger-Herzog z powodzeniem kręci także kino fabularne. Sztandarowym przykładem ich unikatowego stylu oraz wyjątkowego charakteru ich zawodowej relacji pozostaje nakręcony w 2009 roku Zły Porucznik, z Nicolasem Cage’em w roli głównej. Ten swoisty pastisz kina kryminalnego, opowiadający historię skorumpowanego policjanta uzależnionego od narkotyków, wprowadza widza w określony nastrój, w którym sam wątek prowadzonego przez tytułowego porucznika śledztwa nie jest warunkiem koniecznym dla filmu, aby z wypiekami na twarzy śledzić jego przebieg. Dla Herzoga fabuła zdaje się pełnić tu drugoplanową rolę; jest w pełni podporządkowana warstwie estetycznej filmu, a sama akcja staje się przewrotnie tłem dla jego onirycznego klimatu. Zdjęcia Petera Zeitlingera malują surowy obraz Nowego Orleanu zniszczonego przez huragan Katrina, w którym próżno szukać jego dawnej energii i radości życia. To ponure miejsce idealnie nadaje się do prowadzonych przez głównego bohatera szemranych interesów, a nawiedzające go narkotyczne wizje przedstawione z gadziej perspektywy iguany czy aligatora, to jakże charakterystyczny rys we wspólnie wypracowanym stylu wizualnym Zeitlingera i Herzoga. Duet nieustanie bawi się tu z widzem, formalny akcent filmu stawiając ponad jego treścią, i prowokuje tym samym do wyjścia poza ustandaryzowane ramy klasycznego kryminału noir, który w żadnym razie nie wyczerpuje gatunkowej złożoności Złego porucznika.

Eva Mendes i Nicolas Cage w filmie Zły porucznik
(kadr dzięki uprzejmości Monolith Films)

Peter Zeitlinger i Werner Herzog to z całą pewnością nietuzinkowy duet twórców filmowych i specjalistów od kina arthausowego, który odwiedzi Toruń już w listopadzie, podczas 31. EnergaCAMERIMAGE i spotka się z festiwalową publicznością. Nie sposób w kilku krótkich akapitach oddać wyjątkowości ich współpracy. Dlatego już dzisiaj zapraszamy Was do osobistego udziału w EnergaCAMERIMAGE i posłuchaniu, co mają do powiedzenia na ten temat sami zainteresowani. Do tej pory na festiwalu mieliśmy okazję zaprezentować jeden ich wspólny projekt. Była to Jaskinia zapomnianych snów, która konkurowała w pierwszym w historii CAMERIMAGE Konkursie Filmów 3D z takimi produkcjami, jak między innymi Grawitacja, Avatar, Wielki Gatsby czy Pina. Towarzysząca nagrodzie prezentacja ich wspólnego filmowego dorobku będzie zatem znakomitym uzupełnieniem spotkania z twórcami i możliwością pełniejszego zrozumienia wyjątkowości tego operatorsko-reżyserskiego teamu.