JOST VACANO Z NAGRODĄ EnergaCAMERIMAGE ZA CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI DLA AUTORA ZDJĘĆ

09/06/21

Jost Vacano ASC/BVK, urodzony w 1934 roku w Osnabrücku, jest jednym z najbardziej utytułowanych niemieckich autorów zdjęć. Od młodości zainteresowany kinem, swojego rzemiosła uczył się, wpierw chodząc do kina, następnie na planach krótkich metraży Petera Schamoniego. Współpraca z reżyserem zaowocowała w latach 60. prężnie rozwijającą się karierą telewizyjną. Pracując w tym czasie z takimi reżyserami, jak Hansgünther Heyme, Peter Zadek, Wilm ten Haaf, Eberhard Itzenplitz, Rainer Wolffhardt, Rolf Hädrich i Peter Beauvais, Jost Vacano rozwijał w praktyce swoje umiejętności filmowego rzemiosła. Zainteresowania i dryg techniczny pozwoliły mu natomiast z sukcesami testować nowe rozwiązania i konstruować trudno dostępne wówczas urządzenia pomocne w pracy nad filmem.

Jost Vacano, zdj. Hermann J. Knippertz/AP/Eeat News

Jost Vacano zadebiutował w kinie filmem fabularnym Schonzeit für Füchse, który zdobył Srebrnego Niedźwiedzia w Berlinie w 1966 roku. Jego kariera nabrała rozpędu w połowie lat 70., kiedy stworzył zdjęcia do Utraconej cześci Katarzyny Blum Volkera Schlöndorffa i Margarethe von Trotty oraz nieco później do Lieb Vaterland Magst Ruhig Sein, na planie którego spotkał się z Rolandem Klickiem. Te dwa filmy osiągnęły ogromny sukces między innymi dzięki swym wybitnym zdjęciom, a  Jost Vacano został uhonorowany za swoją pracę przy nich Federalną Nagrodą Filmową. Ta wygrana pomogła mu podjąć dość ryzykowną jak na tamte czasy decyzję całkowitej rezygnacji z pracy nad filmami telewizyjnymi, by całą swoją uwagę skupić na kinie pełnometrażowym.

Przełomem w jego karierze była współpraca z Wolfgangiem Petersenem przy ogromnym projekcie kinowo-telewizyjnym Okręt, jednym z najważniejszych tytułów w historii kina niemieckiego. Międzynarodowa krytyka dostrzegła niezwykłą innowacyjność zdjęć Josta Vacano, który stworzył unikatowy, klaustrofobiczny klimat filmu. Do rejestracji ekstremalnie ciasnych pomieszczeń łodzi podwodnej musiał on stworzyć stabilizowaną żyroskopowo kamerę ręczną, która pozwalała na dużą mobilność operatora. Za swoje dynamiczne, wzbudzające niepokój zdjęcia do Okrętu otrzymał on nominację do Oscara®. Z Petersenem spotkał się po raz kolejny na planie kultowej Niekończącej się opowieści w 1984 roku.

"Utracona cześć Katarzyny Blum",
Volker Schlöndorff Archive in Deutsches Filminstitut Frankfurt am Main

Najlepszym świadectwem wszechstronności Josta Vacano była trwająca 20 lat współpraca z Paulem Verhoevenem, której efektem jest siedem zupełnie różnych, lecz wizualnie wyrafinowanych filmów. W tym czasie Niemiec sprawdził się zarówno na planie skromnych, społecznych dramatów kręconych w Holandii (Spetters), jak i dowodząc pionowi operatorskiemu, kręcąc hollywoodzkie superprodukcje (Człowiek Widmo). Wraz z Verhoevenem stworzył kolejne klasyki kina wojennego, takie jak Żołnierz Orański i Żołnierze kosmosu. Dzięki jego pracy wykreowano również niezapomniane światy dystopijnego Detroit w RoboCopie, futurystycznej kolonii na Marsie w Pamięci absolutnej i neonowe Las Vegas w Showgirls (1995).

Od wczesnych lat 80. Jost Vacano walczy o prawne rozpoznanie autorów zdjęć jako współtwórców filmów, przy których pracowali. Po dodaniu operatorów do reżyserów i montażystów w kategorii "autorów filmowych" przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi VG Bild-Kunst i pomyślnym rozpoznaniu niemieckich autorów zdjęć jako współtwórców filmów w prawnym kontekście, Jost Vacano rozpoczął bezprecedensowy proces sądowy, który służy ustaleniu sprawiedliwego wynagrodzenia dla autorów zdjęć w niemieckim prawie. Ta ważna sprawa wciąż nie została ostatecznie rozstrzygnięta po prawie 14 latach walki w sądach wszystkich instancji.

Jost Vacano ASC/BVK będzie gościem tegorocznej edycji Festiwalu EnergaCAMERIMAGE, w trakcie którego otrzyma Nagrodę za Całokształt Twórczości, a uczestnicy Festiwalu będą mieli okazję zobaczyć przegląd jego filmów.

Jost Vacano na planie "Okrętu",
prywatne archiwum Josta Vacano