DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO W RAMACH ZADANIA: WSPÓŁORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU SZTUKI AUTORÓW ZDJĘĆ FILMOWYCH EnergaCAMERIMAGE 2024
WSPÓŁFINANSOWANIE: MIASTO TORUŃ ORAZ WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE
ALAN HEIM Z NAGRODĄ DLA MONTAŻYSTY
11/10/12
Zaczyna się od ujęcia Howarda Beale'a (Peter Finch) na dwóch monitorach telewizyjnych. Mężczyzna rozpoczyna swoją przemowę, która weszła do panteonu najbardziej pamiętnych cytatów w historii kina. Kilka sekund i cięcie. Mówiącego żarliwie Howarda obserwujemy z lekkiego dystansu, w kadrze mieści się również kamera i część ekipy telewizyjnej. Kilkanaście sekund i cięcie. Krótkie spojrzenie na przysłuchującą się uważnie Dianę Christensen (Faye Dunaway). Trzy sekundy i cięcie. Wracamy do poprzedniego ujęcia. Tym razem kamera zaczyna się powoli zbliżać do wpadającego w idealistyczny amok Howarda, rejestrując każde słowo, każdy gest, każdy szczegół jego płomiennej mowy. Trwające prawie półtorej minuty ujęcie jest przerywane tylko dwukrotnie, na kilka sekund, by ukazać wszystko mówiące reakcje Christensen. Przez resztę czasu obserwujemy aktorski popis Fincha, który rozsadza ekran swoją charyzmą, wyrzucając z siebie z wielką pasją kolejne słowa. Dopiero kiedy Howard wychodzi zza biurka, podkreślając swoją tyradę przeciwko postępującej indolencji społecznej, następuje szereg cięć dynamizujących akcję, ukazujących chaos wywołany w studio przez nieprzewidywalnego mężczyznę. W tym jedno ujęcie z perspektywy widzów oglądających z niedowierzaniem szaleńczego Howarda. I na koniec dwa ujęcia zestawiające to, co Howard robi w studio, z tym, w jaki sposób telewizja zniekształca jego intencje. Opisywana scena z Sieci Sidneya Lumeta to jedynie próbka kunsztu i wyczucia Alana Heima, który od ponad czterdziestu lat stanowi opokę dla współpracujących z nim twórców oraz całej społeczności montażystów. Z wielką dumą ogłaszamy, że Alan Heim odbierze w trakcie XX edycji Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych PLUS CAMERIMAGE Nagrodę dla Montażysty z Niezwykłą Wrażliwością Wizualną.
Alan Heim
Sieć stanowi dobry punkt wyjściowy do opowieści o karierze Heima, gdyż to właśnie Sidney Lumet wprowadził go w świat kina, stając się jego nauczycielem. Ich pierwszy wspólny projekt, Mewa z 1968 roku, pozwolił Heimowi lepiej zrozumieć możliwości oferowane przez montaż filmowy; nauczyć się, co można na ekranie pokazać, czego nie powinno się pokazywać, a także zdać sobie sprawę z potrzeby podejmowania ryzyka. To jednak nie Lumet, a Bob Fosse pozwolił mu prawdziwie rozwinąć skrzydła. Począwszy od Lisa with a Z i Lenny'ego, po Cały ten zgiełk oraz Star 80, współpraca z amerykańskim reżyserem dała Heimowi motywację do poszukiwania nowych narzędzi i środków wyrazu. Jego technikę widać znakomicie w Całym tym zgiełku, sposobie, w jaki starannie przemyślanymi cięciami kontroluje tempo filmu, uzyskując płynność, dzięki której widz może zagłębić się w świat przedstawiony. Przykłady można by jednak mnożyć. W Więźniu nienawiści Tony'ego Kaye'a, przy którym Heim pracował z dwoma innymi montażystami, a kontrowersyjna scena łamania zębów na krawężniku nie staje się tanią sensacją, lecz nabiera niepokojąco lirycznego zabarwienia, zapowiadając to, co nadejdzie później. W Pamiętniku Nicka Cassavetesa zwyczajna scena pocałunku w deszczu nabiera dzięki odpowiednim cięciom montażowym niezwykle emocjonalnego zabarwienia, stając się symbolem romantycznej miłości.
Kadr z filmu "Sieć"
Kadr z filmu "Cały ten zgiełk"
Heim zawsze wyznawał tradycyjny etos montażysty jako zawodowca, który na pierwszym miejscu stawia dobro filmu. Kiedy dostawał materiał z długimi ujęciami aktora, który rozsadzał swoją obecnością ekran, tak jak w przywoływanej scenie z Sieci, nie próbował go okrajać, lecz pozwalał odpowiednio wybrzmieć na ekranie. Kiedy widział, że coś nie do końca się sprawdza, tak jak w przypadku rozmijania się założeń Lenny'ego z tym, co zostało nakręcone, wymyślał nowe sposoby wspomagania filmu - w tym przypadku poprzez zestawianie fikcji z rzeczywistością. Będąc montażystą świadomym możliwości manipulacyjnych kina, starał się wykorzystywać posiadane narzędzia przede wszystkim do podkreślania założeń reżyserów, kreowania mocnych bohaterów oraz pamiętnych sytuacji. Tak jak w Valmoncie Milosa Formana, w którym maksymalnie wykorzystał klimat epoki. Tak jak w Psychopacie Jona Amiela, gdzie podkreślił odpowiednio dawkowanymi ujęciami rosnące napięcie psychologiczne. Heim zawsze podchodzi do filmu indywidualnie - nie jest niewolnikiem scenariusza, a jeśli widzi, że coś się nie sprawdza na ekranie, głośno o tym mówi. Doskonale rozumie, że spoczywa na nim odpowiedzialność za to, w jaki sposób widzowie odbiorą dany obraz.
Kadr z filmu "Valmont"
Kadr z filmu "Pamiętnik"
Alan Heim jest również wielkim propagatorem sztuki montażu oraz aktywnym członkiem społeczności montażystów. Zawsze służy dobrą radą i otwarcie rozmawia z tymi, którzy chcą się uczyć, nieważne, czy są to adepci sztuki montażu, dziennikarze zainteresowani zgłębieniem tajników jego pracy, czy widzowie pragnący posmakować jego wizji kina. Zajmował się produkcją dokumentu o sztuce montażu, The Cutting Edge: The Magic of Movie Editing w reżyserii Wendy Apple, który był pokazywany na całym świecie, również w szkołach i telewizji. W latach 2004-4008 sprawował funkcję prezydenta Amerykańskiego Stowarzyszenia Montażystów, dając innym świetny przykład i wpajając swój etos montażysty chłonnym umysłom, które za kilka lub kilkanaście lat pójdą w jego ślady. W tym roku został wybrany na kolejną kadencję. To dla nas wielki zaszczyt, że Alan Heim odbierze Nagrodę Plus Camerimage dla Montażysty z Niezwykłą Wrażliwością Wizualną, wpisując się w założenia festiwalu związane z promocją sztuki filmowej. Z niecierpliwością wyczekujemy chwili, kiedy spotkamy się z nim w Bydgoszczy na XX edycji Plus Camerimage.
Wybrana filmografia:
Alan HeimSieć stanowi dobry punkt wyjściowy do opowieści o karierze Heima, gdyż to właśnie Sidney Lumet wprowadził go w świat kina, stając się jego nauczycielem. Ich pierwszy wspólny projekt, Mewa z 1968 roku, pozwolił Heimowi lepiej zrozumieć możliwości oferowane przez montaż filmowy; nauczyć się, co można na ekranie pokazać, czego nie powinno się pokazywać, a także zdać sobie sprawę z potrzeby podejmowania ryzyka. To jednak nie Lumet, a Bob Fosse pozwolił mu prawdziwie rozwinąć skrzydła. Począwszy od Lisa with a Z i Lenny'ego, po Cały ten zgiełk oraz Star 80, współpraca z amerykańskim reżyserem dała Heimowi motywację do poszukiwania nowych narzędzi i środków wyrazu. Jego technikę widać znakomicie w Całym tym zgiełku, sposobie, w jaki starannie przemyślanymi cięciami kontroluje tempo filmu, uzyskując płynność, dzięki której widz może zagłębić się w świat przedstawiony. Przykłady można by jednak mnożyć. W Więźniu nienawiści Tony'ego Kaye'a, przy którym Heim pracował z dwoma innymi montażystami, a kontrowersyjna scena łamania zębów na krawężniku nie staje się tanią sensacją, lecz nabiera niepokojąco lirycznego zabarwienia, zapowiadając to, co nadejdzie później. W Pamiętniku Nicka Cassavetesa zwyczajna scena pocałunku w deszczu nabiera dzięki odpowiednim cięciom montażowym niezwykle emocjonalnego zabarwienia, stając się symbolem romantycznej miłości.
Kadr z filmu "Sieć"Kadr z filmu "Cały ten zgiełk"Heim zawsze wyznawał tradycyjny etos montażysty jako zawodowca, który na pierwszym miejscu stawia dobro filmu. Kiedy dostawał materiał z długimi ujęciami aktora, który rozsadzał swoją obecnością ekran, tak jak w przywoływanej scenie z Sieci, nie próbował go okrajać, lecz pozwalał odpowiednio wybrzmieć na ekranie. Kiedy widział, że coś nie do końca się sprawdza, tak jak w przypadku rozmijania się założeń Lenny'ego z tym, co zostało nakręcone, wymyślał nowe sposoby wspomagania filmu - w tym przypadku poprzez zestawianie fikcji z rzeczywistością. Będąc montażystą świadomym możliwości manipulacyjnych kina, starał się wykorzystywać posiadane narzędzia przede wszystkim do podkreślania założeń reżyserów, kreowania mocnych bohaterów oraz pamiętnych sytuacji. Tak jak w Valmoncie Milosa Formana, w którym maksymalnie wykorzystał klimat epoki. Tak jak w Psychopacie Jona Amiela, gdzie podkreślił odpowiednio dawkowanymi ujęciami rosnące napięcie psychologiczne. Heim zawsze podchodzi do filmu indywidualnie - nie jest niewolnikiem scenariusza, a jeśli widzi, że coś się nie sprawdza na ekranie, głośno o tym mówi. Doskonale rozumie, że spoczywa na nim odpowiedzialność za to, w jaki sposób widzowie odbiorą dany obraz.
Kadr z filmu "Valmont"Kadr z filmu "Pamiętnik"Alan Heim jest również wielkim propagatorem sztuki montażu oraz aktywnym członkiem społeczności montażystów. Zawsze służy dobrą radą i otwarcie rozmawia z tymi, którzy chcą się uczyć, nieważne, czy są to adepci sztuki montażu, dziennikarze zainteresowani zgłębieniem tajników jego pracy, czy widzowie pragnący posmakować jego wizji kina. Zajmował się produkcją dokumentu o sztuce montażu, The Cutting Edge: The Magic of Movie Editing w reżyserii Wendy Apple, który był pokazywany na całym świecie, również w szkołach i telewizji. W latach 2004-4008 sprawował funkcję prezydenta Amerykańskiego Stowarzyszenia Montażystów, dając innym świetny przykład i wpajając swój etos montażysty chłonnym umysłom, które za kilka lub kilkanaście lat pójdą w jego ślady. W tym roku został wybrany na kolejną kadencję. To dla nas wielki zaszczyt, że Alan Heim odbierze Nagrodę Plus Camerimage dla Montażysty z Niezwykłą Wrażliwością Wizualną, wpisując się w założenia festiwalu związane z promocją sztuki filmowej. Z niecierpliwością wyczekujemy chwili, kiedy spotkamy się z nim w Bydgoszczy na XX edycji Plus Camerimage.
Wybrana filmografia:
- The Sea Gull; 1968; reż.: Sidney Lumet, zdj.: Gerry Fisher
- Lenny; 1974; reż.: Bob Fosse, zdj.: Bruce Surtees
- Sieć; 1976; reż.: Sidney Lumet, zdj.: Owen Roizman
- Cały ten zgiełk; 1979; reż.: Bob Fosse, zdj.: Giuseppe Rotunno
- Valmont; 1989; reż.: Milos Forman, zdj.: Miroslav Ondrícek
- Billy Bathgate; 1991; reż.: Robert Benton, zdj.: Néstor Almendros
- Psychopata ; 1995; reż.: Jon Amiel, zdj.: László Kovács
- Pamiętnik; 2004; reż.: Nick Cassavetes, zdj.: Robert Fraisse
- Szare ogrody; 2009; reż.: Michael Sucsy, zdj.: Mike Eley
- Gods Behaving Badly; 2012; reż.: Marc Turtletaub, zdj.: Tak Fujimoto
