Pracują razem od dekady i nakręcili w tym czasie trzy wspólne projekty, co w dzisiejszych, przeładowanych realizowanymi seryjnie filmami czasach może wydawać się dorobkiem mało imponującym. Jednak zarówno obrazy "Daleko od nieba" oraz "Bob Dylan - I'm Not There", jak i pięcioipółgodzinny mini-serial "Mildred Pierce" stanowią doskonale zrealizowane spektakle, pełne emocjonalnych oraz wizualnych uniesień, które można podsumować w jeden tylko sposób - iż są to projekty artystyczne najwyższej próby. Co więcej, Todd Haynes i Ed Lachman nie próbują nadawać swoim dziełom kształtu za pomocą konwencjonalnych środków, lecz za każdym razem dostosowują formę do wymagań stawianych przez daną historię. Jeśli można zaryzykować stwierdzenie, iż wypracowali sobie przez lata współpracy jakiś znak rozpoznawczy, byłby to właśnie zapadający w pamięć styl wizualny, skomponowany ze starannie przemyślanych ujęć tworzących podstawę opowiadanej historii. Z tego względu ich dzieła przypominają piękne i poetyckie eseje literackie.

Todd Haynes i Ed Lachman
Strona wizualna - praca kamery, oświetlenie planu, kadrowanie przestrzeni, dobór kolorów, opisywanie postaci za pomocą palety barw - pełni w filmach Haynesa i Lachmana kluczową rolę: staje się niewidzialnym, nienamacalnym, a jednak wszechobecnym bohaterem opowieści. Definiuje bohaterów i rzeczywistość, w której żyją, wyciąga na światło dzienne skrywane przez nich emocje i lęki, sprawia, że wszystkie elementy filmu wiążą się w perfekcyjną całość. Niektórzy teoretycy kina przyrównują ją nawet do dzieł Stanleya Kubricka. Haynes operował znakomicie tymi środkami już w swoich wcześniejszych filmach, przede wszystkim w "Schronieniu" oraz "Idolu", lecz dopiero współpraca z Edem Lachmanem pozwoliła mu osiągnąć wizualną perfekcję. Co ciekawe, obaj twórcy studiowali kierunki związane z historią sztuki, jednak dopiero po ukończeniu uczelni wyższych związali się z kinem. Obaj są do pewnego stopnia samoukami, którzy wykształcili swoje artystyczne zmysły podążając drogą praktycznych prób i błędów. Dzięki temu ich umysły zawsze były otwarte na poszukiwanie nowych środków wyrazu.

Ich współpraca zaczęła się od "Daleko od nieba", filmu stylizowanego na kino amerykańskiego klasyka Douglasa Sirka, który wykorzystywał ironię i formułę melodramatu, aby poddawać krytycznej analizie amerykańskie społeczeństwo lat 50. XX wieku. "Daleko od nieba" opowiada o kilku tragicznych postaciach, które poszukują szczęścia na obłudnych amerykańskich przedmieściach. Używając języka stosownego dla melodramatów, Haynes i Lachman wiernie odwzorowali ówczesne realia pod kątem scenografii, kostiumów, stylu kręcenia, pracy kamery, technik oświetlenia czy wykorzystywanych obiektywów. Makieta rzeczywistości jest tak znakomita, że uwydatnia fasadowość wszystkiego, co przeżywają bohaterowie, złapani w pułapki desperacji, rasizmu bądź homofobii. Powrót do formuły melodramatu zaowocował stworzeniem opartego na niej, acz jednak nieco innego, bardziej wyrazistego języka filmowego, który poruszył widzów na całym świecie. W 2002 roku "Daleko od nieba" zostało nagrodzone Srebrną Żabą festiwalu Plus Camerimage.

Todd Haynes i Ed Lachman
Następnie przyszedł czas na projekt pod tytułem "Bob Dylan - I'm Not There", w którym duet stworzył specyficzny portret tytułowego artysty. Jest to filmowy esej na temat kulturowych mitów oraz opowieści krążących wokół kariery i muzyki Boba Dylana, nakręcony za pomocą stylizacji na kino europejskie i amerykańskie lat 60. i 70. XX wieku. Osoba słynnego muzyka nie pojawia się w kadrach filmu, zamiast tego mamy na ekranie szóstkę aktorów, którzy odgrywają różne partie jego osobowości. Każda z tych postaci żyje w innej rzeczywistości, więc na potrzeby kreacji każdej z nich filmowcy inspirowali się różnymi artystycznymi projektami - od wczesnych filmów nowofalowych Jean-Luca Godarda, poprzez wystylizowane, czarno-białe wizje pojawiające się w "Osiem i pół" Federico Felliniego, po eksperymentalne filmy Richarda Lestera i kontrkulturowe westerny jak "Butch Cassidy i Sundance Kid" czy "McCabe i pani Miller". Poprzez swoją muzykę Dylan nieustannie odkrywał w sobie nowe pokłady twórczości, więc Haynes i Lachman wykorzystali różne typy stylizacji jako wizualne metafory zachodzących w artyście przemian. "I'm Not There" zostało nagrodzone Brązową Żabą festiwalu Plus Camerimage.

Po dwóch tak wyjątkowych projektach duet twórców podjął wyzwanie stacji HBO, która zaproponowała realizację mini-serialu na podstawie powieści Jamesa M.Caina "Mildred Pierce". Haynes i Lachman odrzucili popularną w Hollywood w latach 30. i 40. zeszłego wieku stylizację na czarny kryminał (a tym samym również stronę wizualną filmowej adaptacji powieści z 1945 roku). Zamiast tego zwrócili się w stronę ekspresjonistycznego naturalizmu filmów z lat 70. Inspirowali się także pracami Saula Lietera, tworzącego w latach 50. fotografa, dla którego aparat był niczym malarski pędzel. Do kreacji swoich zdjęć używał napotykanych obiektów, ich faktur oraz powstałych na ich powierzchniach refleksów rzeczywistości. Haynes i Lachman wykorzystali tę technikę w fenomenalny sposób, obserwując Mildred za pomocą obiektów, luster czy też drzwi wykonanych z fazowanego szkła. W ten sposób stworzyli wrażenie kobiety "złamanej" przez życie, za pomocą obrazów oddając zarówno świat, który otacza główną bohaterkę, jak i jej psychologiczny stan.

Kadr z mini-serialu "Mildred Pierce"
Wizualnych podróży Todda Haynesa i Eda Lachmana najlepiej doświadcza się na dużym ekranie kinowym. Wszystkie trzy projekty zostaną więc wyświetlone podczas Plus Camerimage w ramach hołdu dla laureatów Nagrody dla Duetu Reżyser - Autor Zdjęć!