POLSKA NIEPODLEGŁA. HISTORIA W OŻYWIONYCH OBRAZACH

01/11/18

Polska Niepodległa to nowa odsłona cyklu Historia w ożywionych obrazach, na którą składa się dziesięć ekranizacji wybranych dzieł malarskich i grafik, przedstawiających wydarzenia oraz postacie związane z dążeniami do odzyskania przez Polskę niepodległości. Cykl edukacyjny wyprodukowany został przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.

Dzięki pracy wybitnych twórców na ekranie ożywają m.in.: Tadeusz Rejtan, Tadeusz Kościuszko, Emilia Plater, żołnierze spod Olszynki Grochowskiej, bohaterowie powstania styczniowego, szwoleżerowie z czasów Księstwa Warszawskiego, rewolucjoniści z 1905 roku, a także Józef Piłsudski na czele podległych mu oddziałów strzeleckich, które dały początek Legionom.

W rolach historycznych bohaterów występują znakomici polscy aktorzy, m.in: Marcin Bosak, Mateusz Damięcki, Tomasz Schimscheiner i Marcin Hycnar. Widowiskowa scenografia i barwne kostiumy przenoszą widzów do przeszłości, pozwalając niejako wejść do wnętrza obrazu, przyjrzeć się jego bohaterom, usłyszeć ich rozmowy i poznać kontekst historyczny wydarzeń uwiecznionych przez artystę. Każdej historii towarzyszy komentarz narratora, wybitnego polskiego aktora Olgierda Łukaszewicza, który opowiada o historycznym tle wydarzeń przedstawionych w filmie.

Każdy film został zainspirowany słynnym dziełem sztuki. Dość wymienić takie klasyki malarstwa, jak obrazy Wojciecha Kossaka (Przysięga Kościuszki na rynku w Krakowie w dniu 24 marca 1794 r., Olszynka Grochowska oraz Emilia Plater w potyczce pod Szawlami), Jana Matejki (Rejtan – Upadek Polski), Jacka Malczewskiego (Wigilia na Syberii), Maksymiliana Gierymskiego (Patrol powstańczy), Artura Grottgera (Kucie kos), Stanisława Masłowskiego (Wiosna roku 1905), Horace’a Verneta (Bitwa pod Somosierrą) czy Stanisława Kaczora-Batowskiego (Wejście strzelców Józefa Piłsudskiego do Kielc).

Nowoczesne formy edukacji, takie jak cykl Historia w ożywionych obrazach, pozwalają w przystępny sposób przedstawić ważne postacie z dziejów Polski i towarzyszący im kontekst historyczny. Jednocześnie dostarczają one materiału do dalszych przemyśleń i dyskusji, a także świetnie się sprawdzają jako pomoc naukowa.

Wszystkim pokazom filmów towarzyszyć będzie krótki materiał z planu.

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

Artur Grottger: Kucie kos

W szeregach bojowników walczących w Powstaniu Styczniowym w 1863 roku znaleźli się również artyści malarze. Jednym z nich był Artur Grottger, który z powodu złego stanu zdrowia nie mógł stanąć do walki z bronią w ręku, ale walczył o niepodległość swoją sztuką. Film opowiada o rozterkach artysty i procesie powstawania dzieł poświęconych Powstaniu Styczniowemu.

Obraz znajduje się w Szépművészeti Múzeum w Budapeszcie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Horace Vernet: Bitwa pod Samosierrą

Napoleon Bonaparte podbija Europę. Udział w wojnach napoleońskich daje Polakom nadzieję na pokonanie zaborców i odzyskanie niepodległości. Polacy, bohatersko i ofiarnie walcząc w armii Napoleona, zyskują nieśmiertelną sławę – między innymi dzięki szarży w wąwozie Somosierra w listopadzie 1808 roku.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Jacek Malczewski: Wigilia na Syberii

Wszelkie działania na rzecz wyzwolenia Polski spotykały się z bezwzględnymi represjami ze strony Rosji. Bojownicy o niepodległość ojczyzny byli skazywani na śmierć lub wieloletnie więzienie i tortury, a także na zsyłkę na Syberię, w głąb Imperium Rosyjskiego. Zesłańcy pracowali w nieludzkich warunkach i często umierali z wycieńczenia. Film opowiada o dramatycznych losach Polaków na Syberii.

Obraz znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Jan Matejko: Rejtan - Upadek Polski

Rok 1773. Rosja, Austria i Prusy pod różnymi pretekstami zajmują jedną trzecią terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To początek procesu, który z czasem doprowadzi do całkowitej utraty niepodległości przez Polskę. Przekupieni przez Rosję posłowie na Sejm z 1773 roku chcą usankcjonować pierwszy rozbiór kraju. Film przedstawia dramatyczny moment, w którym poseł Tadeusz Rejtan próbuje nie dopuścić do tego aktu zdrady.

Obraz znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Paweł Flis

Maksymilian Gierymski: Patrol powstańczy

Powstanie Styczniowe z 1863 roku było kolejnym patriotycznym zrywem w walce o niepodległość Polski. Było ono także najdłuższym i najdramatyczniejszym powstaniem w historii Polski. Film opowiada o jednym z epizodów powstania, zilustrowanym przez malarza, który sam był jego uczestnikiem.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Stanisław Kaczor - Batowski: Wejście strzelców Józefa Piłsudskiego do Kielc

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Polski patriota Józef Piłsudski postanowił wykorzystać tę sytuację do odzyskania niepodległości przez Polskę. Na czele podległych mu oddziałów strzeleckich wkroczył na teren zaboru rosyjskiego. Garstka strzelców dała początek Legionom Polskim. W 1918 roku Józef Piłsudski został naczelnikiem odrodzonego państwa polskiego. Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Stanisław Masłowski: Wiosna roku 1905

Cesarstwo Rosyjskie słabnie, wykrwawiając się w toczonej od roku 1904 wojnie z Japonią. Na ziemiach polskich natychmiast ożywiają się ruchy patriotyczne pragnące wykorzystać tę sytuację do odzyskania niepodległości ojczyzny. Film opowiada o walce młodego pokolenia polskich patriotów, wśród nich bohaterskich kobiet podejmujących często niebezpieczne i ryzykowne działania w walce o niepodległą Polskę.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Wojciech Kossak: Emilia Plater w potyczce pod Szawlami

Powstanie listopadowe, patriotyczny zryw przeciwko Rosji, rozpoczęty 29 listopada 1830 roku, objęło swoim zasięgiem również teren Litwy. Emilia Plater, 24-letnia szlachcianka z Wilna, postanawia dołączyć do walczących. Zbiera więc własny oddział i walczy z Rosjanami. Emilia staje się legendą i symbolem patriotki walczącej o niepodległość ojczyzny.

Obraz znajduje się w zbiorach prywatnych.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Paweł Flis

Wojciech Kossak: Olszynka Grochowska

W listopadzie 1830 roku grupa młodych patriotów ze Szkoły Podchorążych Piechoty w warszawskich Łazienkach rozpoczyna powstanie przeciwko Rosji, zwane od tej pory Powstaniem Listopadowym. Do walki o niepodległość staje przede wszystkim wojsko. Trzy miesiące później, 25 lutego 1831 roku, dochodzi do jednej z najkrwawszych bitew tego powstania – stoczonej na zalesionych przedpolach stolicy bitwy o Olszynkę Grochowską.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak

Wojciech Kossak: Przysięga Kościuszki na rynku w Krakowie w dniu 24 marca 1794

Rok 1794. Dwa rozbiory okroiły Polskę ze znacznej części jej ziem. Tadeusz Kościuszko, bohater wojny z Rosją i wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki, staje na czele insurekcji. Na krakowskim rynku uroczyście przysięga, że walczyć będzie o „wolność, całość, niepodległość”. Niestety, Powstanie Kościuszkowskie kończy się klęską. W 1795 roku dochodzi do III rozbioru, w wyniku którego Polska znika z mapy Europy.

Obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Kościuszki w Solurze (Szwajcaria).

Reżyseria: Marek Brodzki
Zdjęcia: Paweł Flis

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

Sfinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.