Drugiego dnia festiwalu Plus Camerimage, 27.11.2011 w Operze Nova, odbyły się warsztaty z wybitnym twórcą filmów dokumentalnych, Albertem Mayslesem. Silnie związany z dokumentalnym nurtem direct cinema reżyser chętnie opowiadał o kulisach powstawania swoich filmów i dzielił osobistymi refleksjami o sile prawdziwego życia, ujętego w ramy filmowego kadru.

Nie miałem wcześniej przyjemności zobaczyć ani usłyszeć osobiście Alberta Mayslesa, a przyznać muszę, że było to niezwykle wartościowe doświadczenie. W pierwszej części warsztatów wyświetlone i okraszone komentarzem twórcy zostały fragmenty najważniejszych filmów w jego dorobku (m.in. Psychiatry in Russia, Salesman, Grey Gardens, Lalee's Kin: The Legacy of Cotton czy The Gates). W drugiej zaś, reżyser odpowiadał na liczne pytania od publiczności.

85-letni, pogodny Albert Maysles jest osobą niezwykle charyzmatyczną. W swoim spojrzeniu ma coś, co przyciąga uwagę, rodzi zaufanie i bezgraniczną otwartość. Słuchając jego refleksji miałem wrażenie powstającej silnej więzi i czułem się, jakby mówił właśnie do mnie. To niespotykane uczucie znajduje odzwierciedlenie w jego filmach. Jak sam powiedział na początku warsztatów, ważna jest bliska relacja i wzajemna otwartość między nim a bohaterami. Albert Maysles nie realizuje filmów o wybitnych jednostkach, a zwraca do ludzi przeciętnych, normalnych i w owej przeciętności odkrywa niezwykły materiał do filmu.

Najbardziej fascynuje w nim nastawienie do portretowanych w filmach ludzi. Maysles w żaden sposób nie ingeruje w ich zachowania, pozwalając, by na taśmie filmowej rozwijało się prawdziwe, spontaniczne życie. Pozwala widzom go doświadczyć w najbardziej bezpośredni sposób. Punkt widzenia Mayslesa, jest paradoksalnie brakiem posiadania jakiegokolwiek punktu widzenia.

Muszę przyznać, że w wypadku dzisiejszego spotkania, ważniejszy od filmów okazał się sam Albert Maysles. Urzekające w jego osobie jest to, że po prostu lubi ludzi i przekonuje, że warto być dobrym dla każdego. Przejawia się to w jego podejściu do ekranowych bohaterów i zwykłych międzyludzkich relacjach. Poraża wręcz, w pozytywnym znaczeniu, jego bezgraniczna ufność, ciepłe usposobienie, wiara w człowieka i jego możliwości. Po bohaterach jego filmów widać, że ma niespotykaną łatwość zdobywania "dostępu" do ludzi, sprawianiu, że są otwarci i nieskrępowani. Mawia, że robienie filmów jest dla niego okazją do nawiązywania znajomości i przyjaźni.

Nie zawaham się stwierdzić, że Albert Maysles, jako reżyser, a przede wszystkim jako człowiek, należy już do rzadkości. To trochę tak, jakby era takich ludzi powoli dobiegała końca. Życiowa mądrość, wiara w człowieka i zwyczajna ludzka dobroć, są na tyle imponujące i wartościowe, że nie pozostaje nam nic innego, jak tylko uczyć się od niego.

Tomasz Baldziński






Warsztaty Alberta Mayslesa, zdj. Wojciech Gruszczyński