Mamy przyjemność ogłosić, iż brytyjski reżyser i scenarzysta Sir Alan Parker otrzyma Nagrodę za Całokształt Twórczości dla Reżysera ze Szczególną Wrażliwością Wizualną. Wręczeniu nagrody towarzyszyć będzie publikacja książki poświęconej jego życiu i pracy, retrospektywny przegląd filmów tego artysty oraz wystawa fotosów z jego filmów oraz fotografii z planów zdjęciowych autorstwa różnych fotografów.

Sir Alan Parker, fot. G. Piekarski

Alan Parker urodził się 14 lutego 1944 w robotniczej dzielnicy Północnego Londynu, Islington. Karierę rozpoczął jako reżyser filmów reklamowych dla telewizji, początkowo pracując dla agencji reklamowych, potem zaś założył własną wytwórnię wraz z producentem Alanem Marshallem. Reklama, jako forma filmowa, nie dawała mu jednak możliwości pełnej ekspresji, więc postanowił zająć się realizacją filmów krótkometrażowych i wkrótce nakręcił telewizyjną produkcję dla BBC zatytułowaną The Evacuees, do której scenariusz napisał Jack Rosenthal. Przyniosła mu ona jego pierwsze w życiu wyróżnienie Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA) oraz nagrodę Emmy.

Na wielkim ekranie zadebiutował obrazem Bugsy Malone, ze zdjęciami Michaela Seresina i Petera Biziou, będącym mieszanką gatunkową musicalu i filmu gangsterskiego w całkowicie dziecięcej obsadzie. Pośród młodych aktorów, których wiek często nie przekracza 12 lat, zobaczyć można Jodie Foster u początku swej kariery zawodowej. Ten fabularny pastisz, czyniący aluzje i odniesienia do kreacji aktorskich stworzonych przez Astaire’a, Rafta, Kelly’ego, Cagney’a, Brando czy Wellesa, odniósł ogromny sukces, uwieńczony nagrodą BAFTA za najlepszy scenariusz oraz nominacjami do Złotej Palmy i kilku Złotych Globów.

Midnight Express (1978)

Kolejny film Parkera, Midnight Express (zdjęcia Michael Seresin, scenariusz Oliver Stone) opowiada historię mężczyzny, który za przemyt narkotyków zostaje osadzony na 30 lat w tureckim więzieniu. Wstrząsający dramat okazał się przełomem w karierze reżysera i zapewnił mu sześć Złotych Globów oraz wiele nominacji do Oscara, ostatecznie otrzymując statuetki za najlepszy scenariusz i najlepszą muzykę. Mimo, że od premiery upłynęło kilkadziesiąt lat, żywiołowa energia i styl filmu, jego immanentna druzgocąca siła, sprawiają, że do dziś nie traci on na swej świeżości i aktualności.

Następnie reżyser nakręcił Sławę (po raz kolejny przy współpracy z Michaelem Seresinem), jeden z najgłośniejszych musicali lat 80., skupiający się na losach grupy młodych artystów nowojorskiej Wyższej Szkoły Sztuk Scenicznych i ich drodze do tytułowej sławy. Obraz, w którym oglądamy popisy kilku utalentowanych tancerzy, znalazł wielu filmowych naśladowców i stał się inspiracją dla powstawania podobnych szkół na całym świecie.

Do najbardziej osobistych filmowych osiągnięć Parkera, choć nie był on autorem pierwotnej wersji scenariusza, należy dramat rodzinny Najwyższa stawka, z Diane Keaton i Albertem Finney’em w rolach głównych oraz zdjęciami autorstwa Michaela Seresina. Film w bezkompromisowy sposób obnaża życie małżeństwa nękanego przez kryzys, niosąc ze sobą potężny ładunek emocjonalny określony przez krytykę jako ujmujące, wzbogacające, aczkolwiek dotkliwe doznanie.

Bob Geldof, Pink Floyd The Wall (1982)

Ściana oparta na kanwie podwójnego albumu Pink Floyd "The Wall" z 1979. Jest to opowieść o fikcyjnym muzyku rockowym o pseudonimie Pink (Bob Geldof), który znalazł się na skraju samobójstwa. Ten skąpy w dialogi film wykorzystuje niezapomnianą muzykę Pink Floyd jako tło dla pięknych zdjęć Petera Biziou i animacji Geralda Scarfe’a. Eksperymentalne środki wyrazu, jak i nieprzerwana popularność albumu, przyniosły obrazowi dwa wyróżnienia BAFTA i miano kultowego w swoim gatunku.

W 1984 roku Parker, wraz z autorem zdjęć Michaelem Seresinem, zrealizował adaptację powieści Williama WhartonaPtasiek, docenioną nagrodą Grand Prix Jury Festiwalu w Cannes. Fabuła filmu obraca się wokół dwójki przyjaciół, którym przychodzi zmierzyć się z zastaną po powrocie z wojny w Wietnamie rzeczywistością. Jeden (Nicolas Cage) został ciężko okaleczony fizycznie. Jeszcze gorszy los spotkał jego kompana (Matthew Modine), który podczas wojny odniósł rany na duszy. Całości obrazu, który traktuje o przyjaźni, szaleństwie i ludzkiej ekscentryczności, dopełnia ścieżka dźwiękowa Petera Gabriela.

Mississippi Burning (1988)

W ciągu swojej artystycznej kariery Parker sprawdził się w niemal każdym gatunku filmowym: począwszy od pastiszu filmów gangsterskich, poprzez dramat rodzinny, musical, aż po klasyczny thriller detektywistyczny typu noir - Harry Angel czy dramat polityczny - Mississippi w ogniu. Harry Angel, ze zdjęciami Petera Biziou i pierwszoplanową rolą Mickey’a Rourke’a, jest połączeniem intrygującego kryminału i horroru z elementami nadprzyrodzonymi, w którym dostrzec można motywy faustowskie. Mississippi w ogniu, ze zdjęciami Petera Biziou i kreacjami Gene’a Hackmana oraz Willema Dafoe, jest opartą o autentyczne wydarzenia historią trzech działaczy walczących o prawa wyborcze, którzy znikają bez śladu w stanie Mississipi - sprawa ta stała się kamieniem milowym na drodze do równouprawnienia wyborczego Afro-Amerykanów. Ten śmiały dramat detektywistyczny, podejmujący tematy praw obywatelskich i tolerancji rasowej, wywołał ogromne kontrowersje w świecie polityki i stał się ważnym głosem w debacie nad walką o wolność obywatelską.

Wkrótce po nakręceniu Przyjdź zobaczyć raj (zdjęcia M. Seresin), romansu rozgrywającego się na tle wydarzeń II wojny światowej związanych z internowaniem Amerykanów azjatyckiego pochodzenia do obozów przesiedleńczych, Parker zajął się realizacją filmu The Commitments (zdjęcia Gale Tattersall), przedstawiającym perypetie zespołu rockowego z Północnego Dublina, który zamierza spopularyzować muzykę soul. Gdy reżyser ukończył Drogę do Wellville (zdjęcia Peter Biziou), komedię o postawach ludzi przełomu wieków wobec zdrowia, seksu i oczyszczania organizmu, podjął się kolejnego wielkiego projektu, którym była ekranizacja musicalu Andrew Lloyda Webbera i Tima Rice’aEvita. Film o życiu Evy Peron stał się muzycznym hitem dużego ekranu, w znakomity sposób ukazującym drogę na szczyt i dramatyczny koniec tej uwielbianej przez miliony Pierwszej Damy Argentyny. Doskonałe pokazy wokalne Madonny i Antonio Banderasa, piękne zdjęcia Dariusa Khondji’ego i świetna muzyka skomponowana przez Webbera i Rice’a przyczyniły się do jego wielkiego sukcesu.

Prochy Angeli (1999)

Parker swoje kolejne dwa filmy, Prochy Angeli oraz Życie za życie, zrealizował współpracując z autorem zdjęć Michaelem Seresinem. Prochy Angeli, z udziałem Emily Watson i Roberta Carlyle’a, jest przejmującą opowieścią opartą na uhonorowanych Nagrodą Pulitzera wspomnieniach Franka McCourta, który wraz ze swoją rodziną musiał zmagać się z biedą slumsów Limerick. Ostatni obraz reżysera, Życie za życie, ponownie podejmuje tematykę polityczną. Ten pełen napięcia thriller jest krytyczną polemiką dotyczącą kwestii zachowania kary śmierci.

W 1985 Alan Parker został założycielem i członkiem Gildii Reżyserów Brytyjskich. Jego wkład w brytyjską kinematografię doceniła Akademia Brytyjska, przyznając mu prestiżową nagrodę im. Michaela Balcona. W 1998 reżyser został prezesem zarządu Brytyjskiego Instytutu Filmowego, a rok później objął to samo stanowisko w Brytyjskiej Radzie Filmowej, co dało mu możliwość sterowania polityką filmową kraju. Sir Alan Parker od lat udziela wykładów na całym świecie. Za swoje niezłomne oddanie brytyjskiemu przemysłowi filmowemu w 2001 Parker otrzymał tytuł szlachecki.