PRZEGLĄD KINA PAŃSTW NADBAŁTYCKICH 2018

16/10/18

Przegląd Kina Krajów Nadbałtyckich został powołany do życia w 2015 roku, by promować wśród międzynarodowej publiczności festiwalu EnergaCAMERIMAGE dorobek filmowy regionu Morza Bałtyckiego. Podczas kilku edycji Przeglądu nawiązaliśmy sieć kontaktów, dzięki której co roku możemy dotrzeć do najciekawszych i najlepszych wizualnie produkcji z krajów bałtyckich i współpracujących. Staramy się, by oprócz walorów wizualnych, wybrane do Przeglądu filmy prezentowały tematy ważne dla mieszkańców regionu i uwzględniały zjawiska istotne dla kinematografii danego kraju. W tym roku w skład Przeglądu wejdzie jedenaście filmów, reprezentujących Litwę, Łotwę, Estonię, Szwecję, Norwegię, Finlandię, Danię, Niemcy, Rosję, Białoruś oraz Islandię. Wśród poruszonych w filmach tematów znalazły się zarówno kwestie bardzo aktualne i obecne w dyskursie społeczno-politycznym współczesnej Europy, jak emigracja czy terroryzm, ale także motywy zaczerpnięte z niejednokrotnie dramatycznej historii naszego regionu, a także z jego kulturowego dziedzictwa. Zapraszamy do oglądania filmów znad Bałtyku. A oto skład tegorocznej edycji:

Breathing Into Marble

Film oparty na powieści litewskiej pisarki Laury Sintiji Černiauskaitė, podobnie jak literacki pierwowzór skupia sie na wyzwaniach, jakie świat stawia współczesnym rodzinom. Breathing into Marble to połączenie romantycznej ballady z pełnym napięcia thrillerem. Bohaterami filmu są Izabele i Liudas – dwoje intelektualistów, wychowujących w domu na przedmieściach syna Gailiusa, cierpiącego na epilepsję, ale nad wiek rozwiniętego umysłowo. Izabele namawia męża na adopcję drugiego dziecka. Szybko okazuje się jednak, że chłopiec ma olbrzymie trudności z przystosowaniem się do funkcjonowania w nowej rodzinie i jest gotów zrobić wszystko, by zwrócić na siebie uwagę matki. W swoim filmie reżyserka Giedrė Beinoriūtė opowiedziała o niełatwych relacjach w rodzinie, o niewidzialnych więziach, łączących ludzi i o problemie odpowiedzialności za drugiego człowieka.

Tytuł oryginalny: Kvepavimas i marmura
Reżyseria: Giedre Beinoriute
Zdjęcia: Audrius Kemežys
Produkcja: Just a Moment, Mistrus Media, Aning Film
Kraj i rok: Łotwa, Chorwacja, Litwa, 2018

Cold Tango

Rok 1941. Na zaanektowanej rok wcześniej przez ZSRR Litwie panami życia i śmierci są teraz najeźdźcy hitlerowcy. Zesłanemu przez nich do obozu koncentracyjnego żydowskiemu chłopcu Maksowi udaje się stamtąd uciec, choć płaci za to wysoką cenę. Maks ukrywa się w swoim domu rodzinnym, w którym mieszka teraz aryjska rodzina litewska. W nastoletniej córce państwa domu, Laimie, Maks widzi dziewczynę swych marzeń. To zaledwie wycinek opowieści o powikłanych losach Laimy i Maksa, rzuconej na rozległe tło historyczne. Mieści ono także powojenną deportację blisko trzydziestu tysięcy rodzin litewskich na Syberię, dokonaną przez sowiecki aparat represji. Adaptacja opowiadania Efraima Siewieły, radzieckiego pisarza i scenarzysty pochodzenia żydowskiego, który wiele lat spędził na emigracji w USA i Izraelu.

Tytuł oryginalny: Holodnoye tango
Reżyseria: Pavel Chukhray
Zdjęcia: Igor S. Klebanov
Produkcja: Studio SLON
Kraj i rok: Rosja, 2017

Eternal Road, The

Początek lat 30. XX w. Fin Jussi Ketola wraca z rodziną z ogarniętej Wielkim Kryzysem Ameryki do swego kraju, gdzie wiedzie mu się całkiem dobrze. Jednak wskutek działań prawicowych ekstremistów, którzy widzą w nim komunistę, zostaje przemocą wysłany do ZSRR. Tam z kolei trafia do kołchozu, w którym przebywają Amerykanie, Kanadyjczycy, a głównie Finowie. Kołchoźnicy mają pomóc Józefowi Stalinowi w budowie sowieckiego raju na ziemi. Jussa walczy o przetrwanie, marząc o powrocie do Finlandii, do bliskich. Film oparty na faktach, nakręcony z epickim rozmachem, przypomina o emigrantach, którzy w liczbie dziesięciu tysięcy przekonali się na własnej skórze, czym była stalinowska Rosja. Sześć Nagród Jussi (Fińskiej Fundacji Filmowej), w tym dla najlepszego filmu, za reżyserię, zdjęcia i scenografię.

Tytuł oryginalny: Ikitie
Reżyseria: Antti-Jussi Annila
Zdjęcia: Rauno Ronkainen
Produkcja: MRP Matila Röhr Productions Oy
Kraj i rok: Finlandia, 2017

Firstborn

Thriller psychologiczny. Katrina i Francis są małżeństwem wywodzącym się z klasy średniej. To dwoje inteligentnych ludzi o odmiennych usposobieniach. On sprawia wrażenie człowieka zrównoważonego, raczej introwertyka. Ona jest ekstrawertyczką reagującą emocjonalnie. Ich związek przechodzi kryzys, gdyż nie mogą mieć dzieci, co ma znaczenie dla dalszego rozwoju wydarzeń. Pewnej nocy małżonkowie, idąc pustawą o tej porze ulicą, padają ofiarą brutalnego incydentu, którego sprawcą jest motocyklista. Francis nie potrafi stanąć w obronie Katriny. Potem, chcąc zrehabilitować się w jej oczach, postanawia wymierzyć motocykliście sprawiedliwość. Równowaga emocjonalna Francisa ulega zachwianiu, nakręca się – podszyta także jego zazdrością o Katrinę – spirala przemocy.

Tytuł oryginalny: Pirmdzimtais
Reżyseria: Aik Karapetian
Zdjęcia: Jānis Eglītis
Produkcja: Locomotive Productions
Kraj i rok: Łotwa, 2017

Little Comrade, The

Estonia, początek lat 50. XX w. Stalinizm jeszcze mocno trzyma kraj w uścisku. Pewnego dnia matka sześcioletniej Leelo, nauczycielka szkolna, zostaje zabrana do łagru. Leelo, pomna ostatnich słów usłyszanych od mamy – że ma być dobrym dzieckiem – stara się w złożonej stalinowskiej rzeczywistości, z której nie wszystko rozumie, zachowywać najlepiej jak potrafi. Ma nadzieję, że dzięki temu mama wkrótce do niej wróci. Adaptacja autobiograficznej powieści Leelo Tungal, urodzonej w 1947 roku estońskiej poetki i pisarki, znanej autorki opowiadań i wierszy dla dzieci. Film Mooniki Siimets opowiada o losie dziecka w strasznych czasach – dlatego jest w nim dramatyzm i tragizm. Z drugiej strony, ponieważ czasy te ukazane są właśnie z dziecięcej perspektywy, na ekranie nie brakuje również ciepła i humoru.

Tytuł oryginalny: Seltsimees laps
Reżyseria: Moonika Siimets
Zdjęcia: Rein Kotov
Produkcja: Amrion
Kraj i rok: Estonia, 2018

Młodość Astrid

Niemal każdy czytał w dzieciństwie Pippi Pończoszankę, Dzieci z Bullerbyn czy Ronję, córkę zbójnika – książki zresztą przeniesione na ekran. Biograficzny film Młodość Astrid ukazuje ich autorkę – sławną szwedzką pisarkę Astrid Lindgren (1907-2002), z domu Ericsson – jako kobietę, która już u progu dorosłości była silną, niezależną indywidualnością. Kiedy miała 18 lat, weszła w ostry konflikt z ówczesnymi normami obyczajowymi, czym wywołała skandal. Zawsze jednak kroczyła przez życie z dumnie podniesioną głową. Grająca rolę Astrid duńska aktorka Alba August jest córką sławnego reżysera Billiego Augusta, twórcy m.in. takich filmów, jak Pelle zwycięzca i Dobre chęci.

Tytuł oryginalny: Unga Astrid
Tytuł polski: Młodość Astrid
Reżyseria: Pernille Fischer Christensen
Zdjęcia: Erik Molberg Hansen
Produkcja: Nordisk Film
Polski dystrybutor: Aurora Films
Kraj i rok: Szwecja, Dania, 2018

Private Space: Do Not Enter

Młodzieżowa komedia romantyczna. Główny bohater, Max Matwiejew, to perfekcjonista w każdym calu. Nawet zawód wybrał sobie taki, by móc tworzyć w nim – wprawdzie tylko wirtualnie – światy doskonałe: został programistą gier komputerowych. Posunięta do granic absurdu skrupulatność Maxa ma źródło w jego dzieciństwie, w którym rygorystyczna matka strofowała go za najdrobniejsze potknięcie. Max opłaca perfekcjonizm samotnością – nie ma ani dziewczyny, ani przyjaciół, bo trudno z nim wytrzymać. Pewnego razu wypuszcza w świat grę z niedoróbką. Dla niego oznacza to katastrofę, postanawia więc skończyć z sobą. Tam, gdzie chce popełnić samobójstwo (oczywiście perfekcyjnie zaplanowane, włącznie z przyszłym pogrzebem), spotyka Maszę, dziewczynę ze złamanym sercem, która ma ten sam zamiar.

Tytuł oryginalny: В личное пространство вход воспрещен
Reżyseria: Alexandra Butor
Zdjęcia: Andrey Voskresensky
Produkcja: Cinematography Territory
Kraj i rok: Białoruś, 2018

Utoya, 22 lipca

Dziesięć lat po ataku terrorystycznym na nowojorskie World Trade Center swój czarny dzień przeżyła Norwegia. 22 lipca 2011 r. uzbrojony prawicowy ekstremista Anders Behring Breivik zdetonował bombę przy budynku rządowym w Oslo, w wyniku czego śmierć poniosło 8 osób, po czym otworzył na wyspie Utoya ogień do młodzieży z Partii Pracy. Zginęło 69 osób, wiele odniosło rany. Breivik oddał się w ręce policji. W filmie napastnika nie widzimy – o jego obecności świadczą odgłosy strzałów i padające martwo kolejne ciała. Film składa się głównie z jednego ujęcia, które trwa 72 minuty – tyle, ile trwał atak na Utoyi. Kamera podąża za młodą dziewczyną, która przyjechała na wyspę z młodszą siostrą. Tekst

Tytuł oryginalny: Utøya 22. juli
Tytuł angielski: U: July 22
Reżyseria: Erik Poppe
Zdjęcia: Martin Otterbeck
Produkcja: Paradox
Polski dystrybutor: Aurora Films
Kraj i rok: Norwegia, 2018

Uwodziciel

Dania. Esmail, przystojny Irańczyk po trzydziestce, pracuje w firmie zajmującej się przeprowadzkami. Marzy o pozostaniu w Danii na stałe. W tym celu musi rozkochać w sobie Dunkę i ożenić się z nią. Uwodzenie kobiet ma opanowane do perfekcji. Liczy na to, że pewnej nocy pozna tę, która zostanie jego żoną. Jego plany jednak bardzo się pokrzyżują. Intensywny, gęsty dramat obyczajowy z elementami romansu i thrillera. Debiutujący reżyser Milad Alami brutalnie zderza świat Zachodu ze światem Bliskiego Wschodu, ale unika czarno-białych schematów. Wystrzega się też zbytecznej efektowności w warstwie artystycznej Uwodziciela. Jego śladem idzie zarówno odtwórca głównej roli Ardalan Esmaili, jak i Sophia Olsson – autorka zdjęć, które bez wizualnych fajerwerków, a sugestywnie, oddają nastrój dusznych nocy.

Tytuł oryginalny: Charmøren
Tytuł angielski: The Charmer
Reżyseria: Milad Alami
Zdjęcia: Sophia Olsson
Produkcja: Good Company Films
Kraj i rok: Szwecja, Dania, 2017

Vultures

Atli i Erik są braćmi z Islandii, których wiele różni. Pierwszy, drobny kryminalista, właśnie opuszcza zakład karny. Drugi, człowiek sukcesu, uosabia dążenia współczesnych Islandczyków. Różnice znikają, gdy bracia łączą siły w przeszmuglowaniu do swego kraju kokainy, wykorzystując w tym celu młodą Polkę Sofię. Sytuacja komplikuje się, gdy dziewczyna zaczyna chorować, a działająca wbrew regułom policjantka Lena – deptać szmuglerom po piętach. Ponadto do akcji wkracza konkurencyjny gang. Ten mroczny thriller pyta o rolę instynktu samozachowawczego: jak wiele istnień ludzkich jest w stanie poświęcić człowiek, żeby ocalić siebie

Tytuł oryginalny: Vargur
Reżyseria: Börkur Sigþórsson
Zdjęcia: Bergsteinn Björgúlfsson
Produkcja: RVK Studios, Blueeyes Productions
Kraj i rok: Islandia, 2018

Western

Na bułgarskiej prowincji, przy granicy z Grecją, robotnicy z Niemiec budują hydroelektrownię. Między nimi i miejscową ludnością rodzi się rywalizacja prowadząca do konfliktów. Co więcej, kiedy Niemiec Meinhard – mogący uchodzić za bohatera klasycznych westernów, przeniesionego we współczesne realia – spróbuje pokonać barierę językową i różnice kulturowe dzielące go od mieszkańców bułgarskiej wsi, znajdą się tacy, zarówno wśród nich, jak i jego niemieckich kolegów z budowy, którym to się nie spodoba. Być może jednak pojednanie będzie możliwe. Western to film o zderzeniu kultur i mentalności. Nakręcony skromnymi środkami (w pięknych plenerach), grany przez aktorów niezawodowych, odniósł znaczący sukces artystyczny, zdobywając szereg nagród.

Reżyseria: Valeska Grisebach
Zdjęcia: Bernhard Keller
Produkcja: Komplizen Film GmbH
Kraj i rok: Bułgaria, Austria, Niemcy, 2017